Wiele osób nie pamięta, kiedy i na jaki okres otrzymało dokumenty takie jak paszport, dowód osobisty czy prawo jazdy. W związku z tym czasami okazuje się, że nie możemy jechać na planowane wakacje np. na Zanzibar, bo upłynęła ważność paszportu, tylko musi nam wystarczyć Hiszpania albo nie jesteśmy w stanie kupić czegoś na raty, bo dowód się przeterminował. O ile te sytuacje zazwyczaj nie niosą za sobą poważnych konsekwencji, o tyle nieważne prawo jazdy już tak. Czym kończy się poruszanie się samochodem bez ważnych uprawnień?
Do 2013 roku prawa jazdy były wydawane bezterminowo – większość kierowców po otrzymaniu uprawnień nie musiała się martwić o ich ważność. Niestety do czasu. Już za kilka lat, między 2028 a 2033 rokiem, każdy będzie zobowiązany do wymiany prawa jazdy i nie dostanie go na stałe. Dlaczego? Dokładnie od 19 stycznia 2013 roku wszystkie nowe prawa jazdy są terminowe, a maksymalna długość trwania uprawnień wynosi 15 lat.
Termin ważności prawa jazdy
Gdzie można sprawdzić termin ważności prawa jazdy? Na odwrocie dokumentu. W tabeli z informacjami o kategoriach widoczne są dwie daty – uzyskania oraz ważności prawa jazdy. Tu warto przypomnieć, że nawet obecnie nie zawsze uprawnienia wydawane są na 15 lat. O tym, czy będzie to krótszy okres, decyduje lekarz w trakcie badań niezbędnych do podejścia do egzaminu na prawo jazdy. Jeżeli uzna, że kierowca ma jakieś nieprawidłowości zdrowotne – najczęściej chodzi o wady wzroku – może skrócić okres ważności do 10, 5 lub 3 lat. Rzadko, ale zdarza się wydawanie praw jazdy wyłącznie na rok.
Dodatkowo krócej ważne są prawa jazdy na kategorie C, C1, C+E, C1+E, D, D1, D+E oraz D1+E – tu termin ważności to maksymalnie 5 lat.
Co grozi za brak ważnego prawa jazdy?
Do 2022 roku za poruszanie się bez ważnego prawa jazdy kierowcy groził mandat do 500 zł. Obecnie kwotę tę podwyższono trzykrotnie – aktualnie wynosi 1500 zł. Jeśli jednak policjanci stwierdzą szczególne uchybienia, np. termin ważności upłynął bardzo dawno albo jednocześnie kierowca stwarzał zagrożenie w ruchu drogowym, mogą nałożyć na niego grzywnę nawet do 5000 zł!
Jeszcze drożej będzie wtedy, gdy sąd zechce orzec dodatkową grzywnę – jest to możliwe zgodnie z obecnym taryfikatorem. Wówczas sąd ma prawo orzec nawet do 30 tys. zł kary oraz trzymiesięczny zakaz prowadzenia pojazdów.
Jeżeli kierowca w trakcie poruszania się samochodem bez ważnych uprawnień doprowadzi np. do kolizji drogowej, ubezpieczyciel może ubiegać się o regres ubezpieczeniowy, to znaczy zwrot kosztów wypłaconych z polisy OC.
Dodatkowo trzeba pamiętać, że w prawie jazdy może zostać zawarta informacja o konieczności kierowania w okularach – kod 01.01 lub szkłach kontaktowych – kod 01.06. Gdy w trakcie kontroli policjant stwierdzi brak okularów albo szkieł, ma prawo potraktować to jako jazdę bez prawa jazdy.
Z tych względów naprawdę warto co jakiś czas zaglądać do dokumentów i sprawdzać ich termin ważności.
Ile trzeba zapłacić za wymianę prawa jazdy?
A co jeśli prawo jazdy trzeba wymienić? Wówczas należy złożyć wniosek o wymianie w urzędzie miasta, urzędzie dzielnicy albo starostwie powiatowym w zależności od miejsca zamieszania. Niektóre miasta umożliwiają składanie wniosków także przez internet. Do wypełnionego formularza dołącza się potwierdzenie wniesienia opłaty za prawo jazdy – 100,50 zł, czyli 100 zł opłaty komunikacyjnej oraz 0,50 zł opłaty ewidencyjnej, aktualne zdjęcie (35 x 45 mm), kserokopię poprzedniego prawa jazdy, orzeczenie lekarskie w przypadku terminowych praw jazdy oraz dowód osobisty lub paszport do wglądu.
Przeważnie na nowy dokument czeka się do 9 dni. Co ważne, wymiana prawa jazdy jest konieczna nie tylko w przypadku upływu terminu jego ważności, lecz także zmiany imienia lub nazwiska – do 30 dni od zdarzenia oraz zagubienia albo zniszczenia dokumentu. Od 4 marca 2019 roku nie trzeba wymieniać prawa jazdy z powodu zmiany miejsca zamieszkania lub zameldowania.
